Podstawa wymiaru emerytury lub renty pracownika zatrudnionego za granic± nie mo¿e byæ ró¿nicowana w zale¿no¶ci od tego, czy pracownik by³ zatrudniony przed wyjazdem za granicê w kraju.
Taka zale¿no¶æ narusza konstytucyjn± zasadê równo¶ci – orzek³ Trybuna³ Konstytucyjny.
W±tpliwo¶ci co do ustalania wysoko¶ci ¶wiadczenia zg³osi³ S±d Okrêgowy w Gorzowie Wielkopolskim. W skierowanym do TK pytaniu prawnym wniós³ o zbadanie zgodno¶ci § 10 pkt 2 rozporz±dzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegó³owych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent, w zakresie w jakim pomija pracowników nie zatrudnionych w kraju przed wyjazdem za granicê, z art. 32 Konstytucji i art. 2a ust. 1 w zw. z ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 13 pa¼dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeñ spo³ecznych.
Zasada równego traktowania o której mowa we wspomnianych przepisach dotyczy w szczególno¶ci:
-
warunków objêcia systemem ubezpieczeñ spo³ecznych,
-
obowi±zku op³acania i obliczania wysoko¶ci sk³adek na ubezpieczenie spo³eczne,
-
obliczania wysoko¶ci ¶wiadczeñ,
-
okresu wyp³aty ¶wiadczeñ i zachowania prawa do ¶wiadczeñ.
Ubezpieczony, który uwa¿a, ¿e nie zastosowano wobec niego zasady równego traktowania, ma prawo dochodziæ roszczeñ z tytu³u ubezpieczeñ z ubezpieczenia spo³ecznego przed s±dem.
Zgodnie z kwestionowanym przepisem, je¿eli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje siê do ustalenia podstawy wymiaru pracownik by³ zatrudniony za granic±, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje siê kwoty, od których za okresy zatrudnienia op³acono w kraju sk³adkê na ubezpieczenie spo³eczne.
Alternatywnie, je¶li okres zatrudnienia za granic± przypada przed dniem 1 stycznia 1991 r. przyjmuje siê kwoty wynagrodzenia przys³uguj±cego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik by³ zatrudniony przed wyjazdem za granicê.
Taka regulacja narusza konstytucyjn± zasadê równo¶ci oraz zasadê niedyskryminacji.
Wydaj±c rozporz±dzenie pominiêto dopuszczalno¶æ ustalenia podstaw wymiaru sk³adki na podstawie tzw. wynagrodzeñ zastêpczych osób, które przed rozpoczêciem pracy za granic± nie wykonywa³y pracy w kraju. Natomiast dla osób zatrudnionych w kraju przed wyjazdem tak± mo¿liwo¶æ przewidziano.
Taka sytuacja mo¿e skutkowaæ nieuprawnionym ró¿nicowaniem wysoko¶ci emerytur poprzez zani¿enie wysoko¶ci emerytury osobom niepracuj±cym przed wyjazdem w kraju.
Podczas rozprawy, która odby³a siê 2 lipca 2012 r. TK orzek³, ¿e § 10 pkt 2 przedmiotowego rozporz±dzenia w zakresie, w jakim uzale¿nia ustalenie podstawy wymiaru emerytury lub renty od tego, czy pracownik by³ zatrudniony przed wyjazdem za granicê w kraju jest niezgodny z konstytucyjn± zasad± równo¶ci.
Przepis nie uwzglêdnia wypadków, gdy pracownik nie by³ wcze¶niej zatrudniony w kraju, a praca za granic± by³a jego pierwszym miejscem zatrudnienia.
Ustawodawca uzale¿ni³ wiêc sposób ustalania wymiaru emerytury lub renty dla osób, które przed 1 stycznia 1991 r. pracowa³y za granic± jedynie od tego, czy wcze¶niej by³y zatrudnione w Polsce. Takie zró¿nicowanie jest nieuzasadnione, przez co powoduje dyskryminacjê okre¶lonej grupy pracowników przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury lub renty.